Kapelani Katyńscy

Ksiądz Józef Kacprzak

Kapłan archidiecezji warszawskiej i diecezji łódzkiej, major Wojska Polskiego (pośmiertnie).

Urodzony 2 lipca 1886 roku w Nakwasinie w powiecie płockim. Syn Tomasza i Marii z d. Golatowskiej. W latach 1903–1906 uczęszczał do Szkoły Rzemieślniczej im. Michała Konarskiego w Warszawie. Przez rok uczył się prywatnie. W 1907 roku wstąpił do Metropolitalnego Seminarium Duchownego Świętego Jana Chrzciciela w Warszawie. 10 lipca 1913 roku w warszawskim kościele pw. Świętego Krzyża otrzymał święcenia kapłańskie z rąk biskupa Kazimierza Ruszkiewicza, sufragana warszawskiego.

Pracę duszpasterską rozpoczął 27 lipca 1913 roku jako wikariusz w parafii pw. Świętego Jana Chrzciciela w Cygowie w dekanacie radzymińskim. Od 13 sierpnia 1913 roku był wikariuszem w parafii pw. Świętego Mikołaja Biskupa w Dobrem w dekanacie radzymińskim. 7 kwietnia 1914 roku został wikariuszem w parafii pw. Świętego Mikołaja w Sochaczewie. Jako wikariusz sochaczewski od sierpnia 1914 roku do 10 lipca 1915 roku pełnił funkcję kapelana w armii rosyjskiej w jednostkach stacjonujących na linii Młodzieszyn – Sochaczew – Bolimów. Od 18 września 1915 roku był wikariuszem w parafii kolegiackiej pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Łowiczu. 15 września 1917 roku został wikariuszem w parafii pw. Świętej Elżbiety w Powsinie. 18 maja 1918 roku został skierowany na wikariat w parafii pw. Świętego Antoniego Padewskiego w Tomaszowie Rawskim (obecnie Tomaszów Mazowiecki).

W 1920 roku zgłosił się ochotniczo do Wojska Polskiego i jako kapelan uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej. Po wojnie wrócił do parafii w Tomaszowie Rawskim. W 1921 roku, z uwagi na fakt że Tomaszów Rawski znalazł się w tej części archidiecezji warszawskiej, z której utworzono diecezję łódzką, został inkardynowany do nowo powstałej diecezji. Jego prośba do arcybiskupa warszawskiego kardynała Aleksandra Kakowskiego z 4 czerwca 1921 roku, w której napisał: Pokornie upraszam Waszą Eminencję o pozostawienie mnie w Archidiecezji Warszawskiej, dla Niej się bowiem święciłem i tu pragnę służyć, tym bardziej że tu się wychowywałem od dziecka, nie została uwzględniona.

1 września 1923 roku został mianowany wikariuszem w parafii pw. Świętej Katarzyny w Zgierzu oraz prefektem w miejscowych szkołach. Od 25 czerwca 1924 roku był wikariuszem w parafii pw. Świętego Andrzeja Apostoła w Łęczycy. Był prefektem w ośmioklasowym Gimnazjum Humanistycznym Żeńskim w Łęczycy. Uczył religii w miejscowym Państwowym Seminarium Nauczycielskim Męskim im. ks. Grzegorza Piramowicza. W latach 1924–1927 był kapelanem w więzieniu w Łęczycy. Było to jedne z najcięższych więzień w Polsce i przebywało w nim około 1200 więźniów. W 1925 roku złożył egzamin państwowy, uzyskując prawa do nauki religii w szkołach średnich oraz seminariach nauczycielskich państwowych i prywatnych.

2 lipca 1927 roku został mianowany proboszczem w parafii kolegiackiej pw. Najświętszej Maryi Panny i Świętego Aleksego w Tumie pod Łęczycą. Od 12 kwietnia 1929 roku był proboszczem parafii pw. Świętej Trójcy w Gałkowie w powiecie łódzkim. Jego ówczesna uczennica z Gałkowa, Zofia Kulińska- Wilczek, później wybitna nauczycielka, tak go wspominała: Był bardzo lubiany przez młodzież, ponieważ prowadził katechezy w niezwykle zajmujący sposób, czyniąc je bardziej atrakcyjnymi poprzez własne prace plastyczne. Niepowtarzalne lekcje religii z wdzięcznością wspominają jego uczniowie. W 1930 roku został mianowany kapelanem w Szpitalu Świętej Marii Magdaleny w Łodzi i funkcję tę pełnił do 1939 roku. Był również kapelanem w szpitalu „Juvenat” w podłódzkich Łagiewnikach i kapelanem w łódzkim Azylu „Żłobek”. Ksiądz Kacprzak w różnych okresach lat trzydziestych był również prefektem w wielu łódzkich szkołach: Publicznej Szkole Dokształcającej Zawodowej nr 12, Szkole Handlowej Męskiej, Publicznej Szkole Powszechnej nr 32 i w Publicznej Szkole Powszechnej nr 21 oraz Wieczorowej Miejskiej Szkole Dokształcającej i Zawodowej.

ksiądz Józef Kacprzak
Ksiądz Józef Kacprzak z rodziną Wincentego i Stanisławy Jóźwiak z Warszawy oraz z ich dziećmi Zygmuntem (chrzestny syn) i Andrzejem (siedzący).

W latach 1932–1939 był kapelanem łódzkiego więzienia przy ul. Sterlinga. W latach 1934–1937 pełnił funkcję asystenta diecezjalnego Katolickiego
Stowarzyszenia Młodzieży Męskiej. W latach 1935–1937 był kapelanem Zgromadzenia Sióstr Pasterek od Opatrzności Bożej posługujących w Szpitalu Świętej Marii Magdaleny w Łodzi.

Od 1938 roku był prefektem w Państwowym Gimnazjum i Liceum Żeńskim im. Emilii Szczanieckiej w Łodzi. W styczniu 1939 roku wizytator diecezjalny
nauki religii ks. Franciszek Jeliński napisał: Katecheta ks. Kacprzak posiada dużo walorów dydaktycznych, dobrą i wyraźną wymowę, uśmiech i pogodne oblicze, ale nie dość jest przygotowany i ma umysł rozproszony. W 1933 roku otrzymał przywilej używania rokiety i kanonickiego mantoletu, a w 1939 roku został kanonikiem honorowym Łódzkiej Kapituły Katedralnej.

Nie wiadomo czy został zmobilizowany do Wojska Polskiego i w jaki sposób we wrześniu 1939 roku znalazł się na wschodnich terenach Polski. Prawdopodobnie w początkach września 1939 roku wymaszerował na wschodnie tereny Polski z łódzkimi policjantami. Dostał się do niewoli sowieckiej na Wołyniu. Został osadzony w punkcie zdawczo-odbiorczym NKWD w Szepietówce, skąd przewieziono go do obozu specjalnego NKWD w Ostaszkowie, gdzie dotarł 1 listopada 1939 roku.

Jego nazwisko znajduje się na niedatowanej „Liście nr 3 dotyczących jeńców obozu ostaszkowskiego” opracowanej przez Wydział Specjalny obozu ostaszkowskiego. 28 lub 29 kwietnia 1940 roku, na podstawie wykazu NKWD sporządzonego w Moskwie, odesłano go do dyspozycji naczelnika Zarządu NKWD Obwodu Kalinińskiego. Jego nazwisko znajduje się na Liście Wywozowej NKWD nr 051/1 z 27 kwietnia 1940 roku, pozycja 4 (sprawa nr 5048/119). Między 29 kwietnia a 1 maja 1940 roku został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w budynku Obwodowego Zarządu NKWD w Kalininie (obecnie Twer). Ciało kapłana oprawcy wrzucili do dołu śmierci w Miednoje, obecnie Polski Cmentarz Wojenny w Miednoje.

Decyzją numer 439/MON z dnia 5 października 2007 roku minister obrony narodowej Aleksander Szczygło awansował go pośmiertnie na stopień majora. Awans ogłoszono 9 listopada 2007 roku w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. 17 marca 2010 roku minister sprawiedliwości Krzysztof Kwiatkowski nadał mu pośmiertnie Złotą Odznakę „Za zasługi w pracy penitencjarnej” (Zarządzenie nr 3/2/0/2010).

Jego nazwisko umieszczono na tablicy w Katedrze Polowej Wojska Polskiego upamiętniającej kapelanów wojskowych poległych i zamordowanych w latach 1939–1956 pod okupacją sowiecką oraz na tablicy pamiątkowej na pomniku na Cmentarzu Wojennym w Tomaszowie Mazowieckim poświęconym
oficerom WP i funkcjonariuszom Policji Państwowej zamordowanym w Kalininie. 30 maja 1999 roku odsłonięto tablicę upamiętniającą jego postać w archikolegiacie pw. Najświętszej Maryi Panny i Świętego Aleksego w Tumie. Tabliczki epitafijne z jego nazwiskiem znajdują się na ścianie Kaplicy Katyńskiej w Katedrze Polowej Wojska Polskiego w Warszawie i na Polskim Cmentarzu Wojennym w Miednoje.

17 grudnia 2009 roku został zgłoszony przez Rodzinę Katyńską w Warszawie razem z 23 kapelanami Wojska Polskiego, jako kandydat do procesu beatyfikacyjnego Męczenników Wschodu (1917–1989).

Bogusław Szwedo, Wierni do końca. Kapelani wojskowi ofiary Zbrodni Katyńskiej, Warszawa 2020, s.75.

Share on facebook
UDOSTĘPNIJ
Komunikaty

Dęblin – parafia pw. Matki Bożej Loretańskiej relacja z odsłonięcia tablicy upamiętniającej ks. mjr. Mieczysława Janasa.

Kim byli?

Słowo biskupa polowego

Zamordowanym w Katyniu i innych miejscach na Wschodzie towarzyszyli duchowni różnych wyznań, którzy po wojnie obronnej 1939 roku wraz z żołnierzami trafili do więzień i obozów. Wspierali współwięźniów łaską potajemnie sprawowanych sakramentów świętych, modlitwą, dobrą radą, pociechą, a na koniec trafili do tych samych dołów śmierci w Katyniu, Miednoje, Charkowie i w innych miejscach Golgoty Wschodu.

bp Józef Guzdek Biskup Polowy Wojska Polskiego

Stowarzyszenie Pamięć Kapelanów Katyńskich

Kapelani Katyńscy byli skazani przez wrogów na śmierć i zapomnienie. Przetrwali w pamięci rodzin i nielicznych ocalałych ze zbrodni katyńskiej. Byli wierni do końca. Chcemy ich zachować w narodowej pamięci. Dlatego podejmujemy działania mające na celu ich upamiętnienie.

KRS 0000727503